Микроқаржы ұйымдарына ақша қарыз жастар көбейді

Елде жас кәсіпкерлер көбейіп келеді.

Көбі 30-ға толмаған. Тіпті бизнестегі жаңа буынның алды - мектеп оқушылары. Ұлттық статистикаға жүгінсек, нарықтағы компаниялар мен жеке кәсіптің 35 пайызы жастардың меншігі. Бұған не себеп және жастар қай салаларды дамытып жүр?

Елде жас кәсіпкерлер саны артты 

Елде тіркелген 1 млн 600 мың жеке кәсіпкердің 45 пайыздан астамы - жастар. Ұлттық статистика бюросы таратқан ақпаратқа сүйенсек, 10 айда 35 жасқа дейінгі жас кәсіпкердің саны 800 мыңға жуықтады. Көбі кәсібін дөңгелетіп, өзгелерді де жұмыспен қамтып отыр. Көтерме сауда, қызмет көрсету және логистика салаларын дамытып жүр. Сондай-ақ ел ішінде ғана емес, сыртқы нарықта да сұраныста ие стартаптар көбеюде. Мамандар жастардың бизнеске қызығушылығының артуына себеп көп дейді. Қазір мектеп табалдырығынан-ақ қаржылық сауат, өз ісіңді дамыту бастамалары үйретіледі. Жастарға "Бизнес бастау", "Жас кәсіпкер" сынды бағдарламалар арқылы қолдау көрсетіледі.

Жалпы кейінгі үш жылда жас кәсіпкерлер саны 12 пайызға асыпты. Бұған мемлекет қолдауы ғана емес, жастардың белсенділігі де ықпал етіп жатыр. Мәселен, "Тәуелсіздік жастары" сынды гранттық байқаулар бизнестегі жастарды ынталандырады. Биыл 30 жоба үздік деп танылып, кіл мықтыларға мемлекет тарапынан 3 млн теңгеден табысталған.

Кәсіпкер әйелдер қатары көбейіп келеді

Жеке кәсіпкерлердің 40 пайызы – қыз-келіншектер. Олар дәстүрлі салалардан бөлек, креативті индустрия, цифрлық сауда және сұлулық нарығын жаулап жатыр. Бұл тенденция, әсіресе ірі қалаларда көбірек байқалады. Ірі бизнес көп шоғырланбаған аудандарда да әйелдердің кәсібі көпшілікке нәсіп болып жатқаны рас. Өйткені бұл шағын болса да жұмыс көзі. Алайда кәсіпкер әйелдерге бизнесінің өміршең әрі пайдалы екенін дәлелдеу қиынға түседі, сол себепті банк тарапынан қарыз алу оңай емес. Бұл ретте "Даму" қоры, "Үміт" бағдарламалары әйел кәсіпкерлердің өз бизнесін дөңгелетуіне септігін тигізіп жатыр. Мамандар жаңа жылдан бастап нарықта өзгерістер болатынын айтады. Микробизнес шағын бизнеске айналуға тырысады. Ісін дамыту үшін кәсіпкерлер екінші деңгейлі банктерге көбірек жүгінуі мүмкін. 

МҚҰ-ға борышкер жас көбейді

Кәсіп бастау үшін бе? Жеке мүддесі болды ма? Әйтеуір 21 жасқа толмаған әрбір 7-азамат микроқаржы ұйымдарына борышкер. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мадина Әбілқасымованың айтуынша, 18 бен 21 жас аралығындағы 137 мыңға тарта азамат микроқаржы ұйымдарынан несие алған. Оның 13 пайызы, яғни 18 638 жас қарызын 90 күннен көп кешіктірген. Енді 20 жасқа толмаған азаматтар микро несие алу үшін ресми табыс көзін растауға міндеттелуі мүмкін. Бұл үшін жұмыс орнынан немесе оқу орнынан анықтама сұралады. Агенттік осылайша борыш жүктемесінің өсуін тоқтатуға әрекет етпек. Бұған дейін сенат депутаттары жастардың қарызының артуына алаңдаушылық білдіріп, микронесиені тек 21 жастан асқандарға беруді ұсынған ед. Қазір агенттік тұтыну несиесінің қатерін шектеу және халықтың шамадан тыс қарыздануын болдырмау бойынша жүйелі шаралар қабылдап жатыр.

ЦИТАТА

Мәдина Әбілқасымова, ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы

- Агенттіктің шамадан тыс қарыздануды төмендету, тұтыну несиесінің өсуін шектеу және халықтың борыш жүктемесін азайту жөніндегі шаралары оң нәтиже берді. Мысалы, 10 айда кепіл қойылмаған тұтыну несиесінің өсімі 13,2%-ға дейін баяулады. Былтыр бұл көрсеткіш 24,3%-дан асқан еді. 

Өткен айда бизнес-секторға банктер тарапынан 156 млрд теңге қарыз берілген. Сөйтіп, жалпы берешек 18 трлн теңгеге жуықтады. Қарыз алушылардың басым бөлігі - ірі бизнес. Ал орта бизнес тарапынан банк қызметіне сұраныс аз. Өйткені оларға жеңілдік қарастырылмаған.