Helium 3 ғарыштағы ең құнды ресурс, мемлекеттер оны Айда өндіргісі келеді

Aikyn.kz Айдан «жаңа алтын» өндіру мүмкіндіктерін zmescience.com сайтының материалына сүйеніп талдайды.

Helium-3 миллиардтаған жылдар бойы Күн желінің әсерімен Ай бетіне шөгіп отырған. Иллюстрация space.com сайтынан алынды. Авторлығы: Bjarke Ingels Group

Ай топырағында (реголитте) кездесетін helium-3 (гелий-3) атты сирек изотоп мемлекеттер мен технологиялық компаниялардың назарын өзіне аударды. Гелий кванттық компьютерлерді салқындату үшін, жаңа медициналық құралдарда қолданылады. Тіпті, радиоактивті қалдықсыз таза термоядролық энергия алуға да пайдаланылуы мүмкін.

Жер бетінде helium-3 өте аз, бірақ Айда оның мөлшері зор. Алайда оны өндіру, Жерге жеткізу – оңай шаруа емес. Кім алғашқы болып өндіру технологиясын жасай алса, сол ғаламдық ресурстар жүйесінің тәртібін түзетін болады.

Helium-3 миллиардтаған жылдар бойы Күн желісінің әсерімен Ай бетіне шөгіп отырған. Теория жүзінде ол қауіпсіз термоядролық синтездің негізіне айналып, адамзатты шексіз және таза энергиямен қамтамасыз ете алады. Оны іске асыру толық аяқталған жоқ.

Бүгінде helium-3 криогендік салқындатқыштарда, МРТ-технологиясында, ядролық детекторларда қолданылады. Бірақ оның Жердегі қоры жылына бірнеше мың литрден аспайды. Ал Айда шамамен 1 миллион тоннаға дейін болуы мүмкін. Бірақ оны игеру үшін орасан мол Ай шаңын қыздырып өңдеу қажет.

Ай топырағындағы helium-3 концентрациясы төмен, ал өндіру құны – миллиардтаған доллар. Бірақ басты мақсат – Жердің серігінде өндіріс ашу мүмкін екенін дәлелдеу және алғашқы инфрақұрылымды құру.

Сондықтан АҚШ пен Қытай Айды ұлттық мүдделерінің жалғасы ретінде қарастыра бастады. Еуропа, Ресей және Үндістан да өз бағдарламаларын өрістетуде. Мақсат – ұзақмерзімді жұмыс істейтін инфрақұрылым жасау.

2025 жылы Bluefors компаниясы Interlune стартапымен жылына 1000 литр helium-3 жеткізу туралы келісім жасасты. Blue Origin «Oasis» миссиясын іске қосып, Ай ресурстарын орбитадан картаға түсіруді бастайды. Алайда Ай топырағы өткір, жабысқақ. Ол механизмдерді тез тоздырады. Роботтар мен қондырғылардың бірнеше секундтық сигнал кідірістері – тағы бір қиындық. Соған қарамастан, мемлекеттер Айды игеруге тоқтамай инвестиция салып жатыр. АҚШ Энергетика министрлігі тарихтағы алғашқы Айдан жеткізілген helium-3 партиясын сатып алды.

Айда ядролық реактор орнатқан мемлекет қауіпсіздік аймағын белгілей алады. 1967 жылғы Ғарыш туралы шарт бұл мәселені нақты реттемейді – сондықтан болашақта құқықтық қақтығыстардың тууы әбден мүмкін.

Helium-3 – адамзат үшін энергияның жаңа дәуіріне апаратын мүмкіндік, бірақ оған жету оңай емес. Ай ресурстары үшін жарыс – бұл тек ғылым немесе экономика емес, бұл жаңа ғаламдық күшке ие болу бәсекесі. Кім бірінші қадам жасаса – сол ХХІ ғасырдың энергия картасын қайта жасайтын болады.

Сараптама, зерттеу мақала, күнделікті өзекті ақпаратты «Айқынның» TELEGRAM арнасынан табасыз.