Бельгияда Global Gateway форумы өтті

«Global Gateway» стратегиясы («Жаһандық портал») — 2021 жылы іске қосылған Еуропалық одақ бастамасы. Ол ЕО мен әлем елдері арасындағы инфрақұрылымдық және экономикалық байланысты нығайтуға, сонымен қатар тұрақты даму, сапа стандарттары, демократиялық құндылықтарды ілгерілетуге және тәуелділікті азайтуға бағытталған.

«Жаһандық портал» серіктестерінің географиясы Африка, Латын Америкасы, Азия елдері мен әсіресе Орталық Азияны қамтиды.

«Жаһандық порталдың» негізгі мақсаты — ЕО-мен серіктес елдерде сандық, энергетикалық және көлік салаларындағы «ақылды, таза және қауіпсіз» байланыстарды күшейту, сондай-ақ денсаулық сақтау, білім және ғылыми зерттеулер жүйелерін нығайту.

Биыл форумда Еуропалық одақ пен аталған бастама аясындағы серіктес елдердің көшбасшылары бас қосты. Қазақстаннан Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов пен Көлік вице-министрі Талғат Ластаев қатысты.

Е.Ақкенженов ЕО басшылығымен және Еуропаның ірі қаржы институттары өкілдерімен келіссөздер жүргізді. Ол ЕО-ның халықаралық серіктестік жөніндегі комиссары Йозеф Сикела және кеңею мен тату көршілік саясаты мәселелері жөніндегі комиссар Марта Коспен кездесті. Кездесуде тараптар энергетикалық қауіпсіздік пен «жасыл» энергетиканы дамытуға бас назар аударды.

Министр Қазақстанның 2060 жылға дейін көміртегі бейтараптығына қол жеткізуді стратегиялық мақсат ретінде ұстанатынын растады. Ол еліміздің «жасыл» энергетикаға көшу процесіне сындарлы және теңгерімді көзқарас танытып отырғанын атап өтті.

Сапардың маңызды бөлігі инвестиция мәселелеріне арналды. Министр Еуропалық қайта құру және даму банкінің (ЕҚДБ) президенті Одиль Рено-Бассомен, Францияның даму агенттігі (AFD) директоры Сириль Бельэмен, италиялық Cassa Depositi e Prestiti (CDP) қаржы тобы өкілдерімен кездесті.

- Кездесулер нәтижесінде ЕҚДБ және Еуропалық инвестициялық банкпен (EIB) ынтымақтастық туралы меморандумарға қол қойылды. Құжаттар Қамбар ата СЭС-1 құрылысы, жаңартылатын энергия көздерін дамыту және электр желілерін жаңғырту сияқты өңірлік энергетикалық жобаларға инвестиция тартуға бағытталған, - деп атап өтті Қазақстанның Энергетика министрлігінен.

Форум аясында Орталық Азиядағы серіктестік диалогы өтті. Іс-шараны Германияның халықаралық ынтымақтастық қоғамы ұйымдастырды. Оған Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Түрікменстанның энергетика саласының өкілдері қатысты. Онда Ерлан Ақкенженов Қазақстанның электр энергиясы саудасын аймақтық деңгейде дамыту, гидроэнергетикалық әлеуетті бірігіп пайдалану, жаңартылатын энергия көздері үшін бірыңғай техникалық стандарттар жасау мәселелеріндегі ұстанымын атап өтті.

- Брюссельге сапарымыз энергетикалық серіктестікті тереңдетуге екіжақты қызығушылықтың жоғары екенін растады. Қазақстан сенімді энергия ресурстары жеткізушісі және Еуропа үшін «жасыл» энергетика, маңызды материалдар мен «жасыл» сутегі өндірісі бойынша стратегиялық серіктес болуға дайын. EIB және EBRD-мен қол қойылған келісімдер еуропалық бизнесі үшін Қазақстанның тұрақты болашақта ұзақмерзімді инвестицияларға келешегі зор әрі қауіпсіз алаң екендігінің тікелей белгісі саналады», — деді Энергетика министрі.

Ал Көлік вице-министр Талғат Ластаев еуропалық әріптестерімен кездесуде Қазақстанның көлік инфрақұрылымына 35 млрд доллар инвестиция салғанын, 2030 жылға дейін тағы 15 млрд доллар инвестиция құю жоспарланғанын айтты. Шығыс-Батыс бағытындағы жүк тасымалының 58 пайызы Қазақстан арқылы өтетіндігіне назар аудартты.

Қазақстанның ЕО-дағы елшісі Роман Василенко еліміздің бұл бастамаларға қатысуының маңызын атап өтті.

- Қазақстан мен бүкіл Орталық Азия аймағы «құрлықпен тұйықталған» емес, «құрлықтарды байланыстырушы» өңірге айналуға мүдделі. Сондықтан Ұлы Жібек жолын жаңғырту мен осындай бастамаларға қатысу — еліміздің стратегиялық мақсаты», — деді елші.

Р.Василенконың айтуынша, осыдан 2 жылға жуық уақыт бұрын Брюссельде Орталық Азия инфрақұрылымын дамытуға арналған инвестициялық форум өтті. Онда ЕО алдағы уақытта 10 млрд еуроға дейін қаржы салуға уәде берген. Бүгінде ЕО қолдауымен бөлінген несие көлемі шамамен 800 млн долларға жетіп отыр.

Оның атап өтуінше, барлық тарап процестің жылдамдауына мүдделік танытып отыр. Өйткені, Еуразия арқылы құрлықпен жүк тасымалдау геосаяси тұрақсыздық жағдайында маңызды бола түсуде.

- Сол себепті Орта дәліздің құны бірнеше есе артты және де бұл бағыттағы жүк тасымалының еселене түсуі кездейсоқтық емес — деп түйіндеді ол.

Айта кетейік, Еурокомиссия президенті У. Ляйен «Global Gateway» бастамасына 2027 жылға дейін 400 млрд еуродан астам инвестиция тарту көзделгенін мәлім еткен болатын. Ал 2021 жылы, бастапқыда бұл жобаға 300 млрд еуро инвестиция құю жоспарланған еді.

- Біздің бастапқы мақсатымыз 5 жылда 300 млрд еуро жұмылдыру болған еді. Дегенмен, бүгінде бұл мқсатқа қол жеткіздік. 4 жылдың ішінде 306 млрд еуродан астам инвестиция жұмылдыра алдық. Енді 2027 жылға дейін 400 млрд еуродан да көп қаржы тартатынымызға сенімдімін, — деді ЕК президенті.

Сонымен қатар, ол «Global Gateway» инвестициялық орталығы құрылатынын жария етті. Ол инвестор компаниялар үшін бірыңғай платформа ретінде жұмыс істемек.

Осыған дейін Қазақстан мен Еуропалық Одақ «жасыл» энергетика саласындағы жаңа келісімдерге қол қойғаны туралы жаздық.