Болашақ бағдарламасы: ғылыми тағылымдамаларға іріктеу қалай өзгереді

Үміткерлерге қойылатын жаңа талаптар

Енді іріктеу тетігі өзгеріп, үміткерлер алғашқы кезеңде тестілеу емтиханы арқылы өтеді. Орталықтың дерегінше, бұған дейінгі іріктеу барысында 458 үміткердің 54-і бірінші кезеңде шекті балды жинай алмаған, яғни қабылданған өтінімдердің 11,8 пайызы.

Сонымен қатар талаптар қатарына тағы бір маңызды шарт енгізілді. Атап айтқанда, үміткердің Web of Science немесе Scopus базасында кемінде бір ғылыми мақаласы немесе шолу еңбегі болуы тиіс. Балама ретінде ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі бекіткен тізімдегі 1–2 деңгейлі басылымдардағы жарияланымдар немесе Derwent Innovations Index базасында тіркелген патент те қабылданады.

Бұдан бөлек, орыс тілі мемлекеттік немесе ресми тіл болып саналмайтын елдерде ғылыми тағылымдамадан орыс тілінде өту мүмкіндігі алынып тасталды.

Жас шектеуі де нақты белгіленді. Ер адамдар үшін — 59 жас, әйелдер үшін — 57 жас.

ЖОО мен ғылыми ұйымдарға арналған талаптар

Тағылымдамадан өтетін жоғары оқу орындары QS University Rankings by Subject рейтингінің үздік 100-іне енуі қажет. Ал ғылыми ұйымдар SCImago Institutions Rankings тізіміндегі топ-1000 қатарына кіруі тиіс.

Конкурстағы өзге өзгерістер

Ғылыми тағылымдамаларға бөлінетін шәкіртақы саны екі есеге қысқартылып, 500-ден 250-ге дейін азайтылды. Қалған 250 стипендия «Болашақ» бағдарламасының басқа бағыттарына қайта бөлінді.

— 2025 жылдың қорытындысы бойынша 250 ғалымға жетекші шетелдік жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу орталықтарында тағылымдамадан өтуге стипендия тағайындалды. Барлық бөлінген шәкіртақы толық игерілді, — деп атап өтті орталықтан.

Сонымен бірге жаратылыстану және техникалық бағыттар бойынша тағылымдамадан өтетін стипендиаттардың үлесі артқан. 2025 жылы бұл көрсеткіш 72,4 пайыз болды. Ал 2022 жылы ол 46,0 пайыз болған. 2025 жылы бір орынға шаққандағы конкурс 1,8 адам (2024 жылы — 3,3).

Ғылыми зерттеулердің басым бағыттарының тізімі Үкімет жанындағы Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның басымдықтарына сәйкестендірілді. Олардың қатарында:

1. экология, қоршаған орта және табиғатты ұтымды пайдалану;

2. энергия, озық материалдар және көлік;

3. озық өндіріс, цифрлық және ғарыштық технологиялар;

4. елдің зияткерлік әлеуеті;

5. өмір және денсаулық туралы ғылым;

6. агроөнеркәсіптік кешеннің тұрақты дамуы;

7. ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс, биологиялық қауіпсіздік бар.

Айта кетейік, «Ғылыми тағылымдамалар» бағдарламасына құжат тапсыру тәртібі туралы толық ақпарат агенттіктің материалынан оқи аласыз.