Пайызсыз ипотека: Ислам банктері қазақстандықтарды баспанамен қамтуға көмектеседі
Inform.KZ парақшасындағы ақпаратқа сәйкес, Qazaq24.com хабар таратты..
Сарапшы Ләззат Жанмолдаева базалық мөлшерлеме өскен сайын ипотекамен қамту қиындайтынын атап өтті. Егер пайыздық мөлшерлеме жоғары болса, азаматтардың ай сайын төлейтін сомасы да артады. Ал егер тұрғын жұмысынан айырылып, ауырып, ипотеканы төлей алмай қалса, банк жүйесіне де, ел экономикасына да соққы тиеді.
— Президенттің биылғы Жолдауында осы жағдайдың барлығы айтылды, оның үстіне исламдық жүйені іске қосуға тапсырма берді. Көптеген мемлекет, әсіресе Малайзия, Сингапур, Иран секілді дамыған елдерде, тіпті Ресейдегі Татарстанда, Кавказ елдерінде исламдық жүйемен жұмыс істейтін ипотекалық бағдарламалар енгізіліп жатыр. Ал біздің елде ислам банкингінің үлесі өте төмен, тіпті арнайы заң қабылданбауы себепті мұндай ипотекамен қамту мүмкіндігі болмай отыр. Сондықтан осы жоба заң толығымен қабылданып, іске асқанша мемлекет құрылыс компаниялары мен ипотекалық бағдарламалар үшін 500 млрд теңге бөліп отыр. Бірақ бұл қайтарымсыз қаражат емес, көмек ретінде қарауымыз керек, кейін бәрі қайтарылады, — деді Л. Жанмолдаева KAZINFORM агенттігінің «Bizdin orta» подкастында.
Оның айтуынша, Президент жыл аяғына дейін барлық заңнамаларды өзгертіп, ислам банкингінің іске асуына мүмкіндік жасауды тапсырды. Қазіргі заңнамада ислам банкингі жөнінде бір ғана бап бар, ал нақты тетіктері қарастырылмаған. Сол себепті Мәжілісте банк қызметіне өзгерістер енгізу туралы заң жобасы қаралып жатыр.
Исламдық жүйе ипотека бағдарламаларымен, кәсіпкерлікті дамыту, азаматтардың қажеттіліктеріне несие берумен айналысады. «Сукук» деп аталатын жылжитын, жылжымайтын мүліктерге лизинг бағдарламалары, акция, облигация құралдары Ислам шариғатына сай, пайызсыз жүзеге асырылады.
— Әрине ешбір банк пайда таппаса жұмыс істемес еді. Ислам банкингінде егер құрылыс компаниясы үй салатын болса, ислам банкі оған қаржы береді. Яғни құрылыс компаниясын кәсіпкер деп қарасақ, соған Ислам банкі өз қаржысын қосады да, содан түскен табысты екеуі бөліп алады. Яғни бұл жерде пайыздық мөлшерлеме жоқ, ислам шариғаттарына қайшылық болмайды. Алушы азаматқа да бөліп төлеуге мүмкіндік береді. Қазір әдеттегі банктер қарызды берді де тек қайтаруды талап етеді. Барлық тәуекел несие алушының мойнында болады, ал ислам банкі табысты да, сын-қатерді де тең бөліседі. Сондықтан ислам банкі қаражат бергенде жобаларды іріктейді, инвестор көзқарасымен қарайды. Кәсіпкердің табысты болуына банк те мүдделі болады және кәсіпкерге барынша көмектеседі, несиелік каникулдар береді, — деп түсіндірді маман.
Ислам банкингінің ең жақсы тұсы – Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесіне тәуелді болмайды. Бұл жүйенің дұрыс жұмыс істейтінін көрген соң Еуропа елдері және Англия осы жүйелерді қолдап, өздеріне енгізуге жағдай жасап жатыр.
— Мұсылман елі болғандықтан бізде де бұл тиімді деп есептеймін. Біздің көп кәсіпкерлеріміз бұл жүйе туралы білмейтін шығар, бірақ кейін заң қабылданса, жүйе жақсы жолға қойылады деп ойлаймын. Мәселен Иран — санкциялардың астында қалған жабық ел. Бірақ осы жүйемен жұмыс істеу арқылы экономикасын дамытты, өздерінде көлік шығарады, шағын және орта кәсіпті дамытады. Яғни бұл мемлекет дүниежүзілік дамудан қалып қойды деп айта алмаймыз, — деді Л. Жанмолдаева.
Еске салсақ, биылғы Жолдауда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев банктер туралы заңды 2025 жылдың аяғына дейін қабылдау керек екенін атап өтті.
Банктер туралы заң жобасында исламдық қаржыландыру назарға алынады.


