Тор құрып бүркіт ұстау

Далада өскен түз бүркітін қолға түсірудің негізгі тәсілі – тор құру. Тор жіңішке кендір жіппен тоқылады. Көздері бүркіт өтіп кетпейтіндей сүйем шаршы мөлшерде болады. Кереге биіктігі 1,5-2 метрге жуық, етегінің айнала шеңбері отау үйдің көлемі шамасында. Одан кейін сыптығырлап жонылған ұшы үшкіл алты-жеті шыбық қада дайындайды.

Осылай дайын болған торды бүркіт мекен еткен соқпа жерге жаяды. Таудың басы емес, ой-жазық та емес, орта балақ тұсы болғаны дұрыс. Тор құратын орын сәл шұңқырлау болса қолай­лы. Шыбық ағаштарын жерге айналдыра қадайды. Сыртынан тормен дөңгелете қоршап, жағасындағы кенере баумен шыбықтардың басын бір-бір шалып, керіп байлайды. Баудың артық шыққан ұшын ауырлау тасқа немесе қазыққа байлап, шыжымдап тастайды. Тордың шалғайланған етегін сыртына қарай кеңейтіп, іргесін көлбей алысқа созып, ұсақ тастармен байлап, бастырып, аспанға қараған шеңберін тарылтып тігеді. Тордың жоғарғы аузы бүріліп, етек жағы кең келіп тұрады.

Мұндағы себеп, түз бүркіті аңдаусыз келіп торға оралғанда үш шыбық жығылады да, құс екі берік шыбықтың ортасына аспақталып, күш ала алмай, табаны жерге тимей салақтап қалады. Егер табаны жерге тисе, табанымен басып тұрып, торды тұмсығымен қырқып, шығып кетеді. Бүркітті қызықтырып торға түсіру үшін қоянның бітеу терісіне шөп нығап, қоян сияқты кеп жасап, ұзындығы қоянның бойымен бірдей, жалпақтығы екі елі келетін жұқа тақтайдың ортасын басбармақ айналатындай тесіп, кептің ішіне кіргізіп орналастырады.

Одан кейін тордың ішіне аспанда ұшып жүрген бүркіттің көзі шалатындай жемтік тастап, оның қасына құзғын, қарға, сауысқан сияқты тірі құстарды байлап қояды. Тәжірибелі құсбегілер көбінде құзғынды тордың ішіне байлайды. Себебі құзғын бүркіттің ұясына түсіп, жұмыртқасын тесіп, сары уызын ішіп кететіндіктен екеуі бір-біріне өте өш келеді.

Маңынан адам ұзап кеткен тордың ішіндегі байлаулы құстар жемтікті жұлқылап жей бастағанда, олардың қозғауымен қоян кебі тірі сияқтанып, шоқырықтап әрекет етеді. Бұларды алыстан аңғарған албырт қыран қарға қоянмен жағаласып жүр екен деп ойлап, қомағай­ланып торға қарай шүйіледі.  Төбесінен төнген жауын көргенде зәресі ұшқан тордағы құзғын барқылдап мазасы кетіп, жанталасады. Осы кезде көзі тұнып, шүйіліп келген бүркіт ешнәрседен тартынып сескенбей торды киіп әкетеді. Кейде тордың сыртынан қапталып түссе, кейде төбесінен тік түсіп, құзғынды ұстап жеп, енді ұшқанда тік шыға алмай торға шырмалып қалады.