Тұрғын үйді сақтандыру тетіктері пысықталды

Келер жылдан бастап тұрғын үйді міндетті сақтандыру енгізіледі. Үкімет қазір құжатты пысықтап жатыр. Жаңа норма толыққанды жұмыс істеуі үшін тағы бірнеше заң мен кодекске өзгерістер енгізіледі. Заңның басты міндеті – түрлі табиғи апаттар жағдайында халықты қаржылық тұрғыдан қорғау.

Сурет: info.homsters.kz

Бүгінде тұрғын үйді зілза­ла­дан сақтан­дыру мүлікті ерік­ті сақтандыру шеңберін­де жүзе­ге асырылады. Осы қызмет түрi бойын­ша 25 сақтандыру ұйымының 15 лицензиясы бар. Бұл ретте тұрғын үйді табиғи апат­тардан сақтандырумен қамту елімізде небәрі 3,2%-ды құрайды. Жер сілкінісі мен су тас­қыны қаупі жоғары Алматы қаласында бұл көрсеткіш  7,7%-ға жетеді. Жыл басында сақтандыру шарттарының саны 310,6 мыңнан асты, оның 70,6%-ы – жеке тұлғаларға, 29,4%-ы заңды тұлғаларға тиесілі.

Құжатқа сәйкес ерікті мүлік­тік сақ­тан­дыру полистері құны қымбат, сондықтан көп­шілік оны жеткілікті дең­гей­де рәсімдей алмай отыр.

Бірінші кезеңде апаттардан зардап шеккен азаматтардың шығыстарын төленген сақтан­дыру сыйлықақысынан 500 есе мөлшерде ғана жабуға болады. Яғни 1 мың теңге төлегенде төлем 500 мың теңге болады. Қаражаттың жинақталуына қарай жөндеуге немесе жаңа тұрғын үй сатып алуға арналған шығыстар да өтеледі. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің басшысы Мәдина Әбілқасымованың айтуынша,  сақтандырудың мөлшері жиі­лік­ке және белгілі бір өңірдің тәуе­кел­ге ұшырауына байланысты.

«Сомалар жылжымайтын мүлік са­лы­ғына мөлшерлес болуға тиіс – жылы­на 1 мың­нан 10 мың теңгеге дейін. Бұл ретте тұрғын үйлерді міндетті сақ­тандыру жүйесі тұрғын үйді қалпына келтіруге, барлық салдарды жоюға, сондай-ақ апаттан зардап шеккен азаматтардың барлық шығынын толтыруға арналған шығындарды толық жабуға мүмкіндік бермейді. Алғашқы үш жылда міндетті жарналар мемлекеттік қорда жинақталады. Келешекте қайта сақтандыруға жеке сақтандыру компаниялары да қосылуы мүм­кін», дейді.

Ресми деректерге сүйенсек, ел аумағы­ның 75%-ы жер сіл­кінісі­нен бастап су тас­қыны мен орман өрттері туындауы мүмкін қауіпті аймақтар болып саналады. 2024 жылы төтенше жағдай салдарынан 460 млрд теңге шығын есептелді. Бұл 2023 жылмен салыстырғанда 2,6 есе көп.

Саясаттанушы Досым Сәтпаев­тың пікірінше, бастапқы кезең­де белгілі бір санаттар үшін қалыпты тарифтер енгізіп, содан кейін сақтандыру мөлшер­ле­мелерін арттыра отырып, тәжіри­бе­ні еліміздің барлық аумағына тарату керек.

«Орталықтан шалғай аймақ­тар­да көптеген тұрғын үйдің қызыл сызықтың үстіне салынып кеткені енді айтылып жатыр. Заң бойынша Үкімет мұндай үйлерге өтемақы беруге міндетті емес. Бірақ мемлекеттің нарықтық емес, әлеуметтік мәртебесі төтенше жағдайларда көмекке мұқтаж ағайынға жәрдем­десуді міндеттейді. Халықтың табысы экономикалық өсімге ілесе алмай жатыр. Алдағы уақытта тұрғын үй аудиті тетікте­рін жетілдірмей, біз бұл мәселені шеше алмаймыз. Сондықтан тұрғын үйді міндетті сақтандыруды кезең-кезеңімен жүргізіп, осы мәселені шешіп алуымыз керек»,– дейді сарапшы.

АЛМАТЫ