2050 жылы әлем халқының 70% і қалада тұрады

Халық ауылдан қалаға көшіп жатыр. Жалғыз біз емес, БҰҰ мәліметіне қарағанда қазір жер тұрғындарының шамамен 45%-і шаһарларда, 19%-і ауыл-аймақтарда тіршілік етеді. Қалған бөлігі шағын қалаларда орналасқан. Ал 2050 жылға қарай халықтың 70%-і мегаполистерге шоғырланады. Демек урбандалу үдерісі бұрын-соңды болмаған қарқын алған.  

Ауылдан қалаға үдере көшкен халық саны жыл сайын көбейіп келе жатқаны белгілі. Келешекте қалалықтардың үлесі тағы артпақ. БҰҰ-ның деректеріне сәйкес енді 25 жылда жер бетіндегі адамдардың 70%-і қалаларда тұрады. Жұрт қаланың өмір сүру сапасы жақсырақ, білім алу, медицина деңгейі жоғары деп есептейді. Урбандалу деңгейі бойынша Қатар мемлекеті көш бастайды. Халықтың 99%-і қалада тұрады. Қалалықтар үлесі Бельгия, Аргентина және Жапонияда да жоғары. Ал АҚШ, Ұлыбритания, Аустралия мен Германия тұрғындарының басым бөлігі қалада өмір сүруді жөн көреді.

Айуб Шарифи, Хиросима университетінің профессоры:

- Бар үміт «ақылды» қалаларда. Қоршаған ортаға залалы жоқ көліктер мен инфрақұрылым жасақтай алған шаһарлар ғана адам өмірі үшін жайлы болмақ. Яғни энергия мен суды пайдаланудың тиімділігін арттырған жөн. Ол үшін ғылым мен озық технология қажет.

Әлемдегі ең ірі мегаполистер қатарын Джакарта бастап тұр. Қала халқының саны 42 миллионнан асады. Екінші орында Бангладеш астанасы Дакка. Шамамен 40 миллион халқы бар. Үшінші орында Токио. Онда тұрғындар саны 37 миллионға жеткен. Сарапшылар 2050 жылға қарай мұндай ірі қалалардың саны 37-ге дейін жетеді деп болжайды.

Сара Хертог, БҰҰ экономикалық және әлеуметтік мәселелер жөніндегі департаментінің өкілі:

- Әлемдегі мегаполистердің жартысынан көбі Азияда орналасқан. Қазір көш басында Джакарта тұр. Алайда болжамдарға сәйкес қарқынды өсіп келе жатқан Бангладеш астанасы Дакка 2050 жылға қарай Джакартаны басып озып, әлемдегі ең ірі қалаға айналады.

Әлемнің 62 елінде халықтың басым бөлігі әлі де шалғай елді мекендерде тұрады. Еуропадағы Аустрия, Болгария, Финляндия және Румыния халқы әлі де болса ауыл-аймақтарда өмір сүргенді жөн санайды.  Сол сияқты Сахараның оңтүстігіндегі Чад, Мозамбик, Эсватини мен Замбияда да жағдай ұқсас. Алайда мұндай аймақтарда құрғақшылық пен тасқын сияқты табиғи апаттар көп. 

Минке Ван Уингерден, шаруа қожалығының иесі:

- Климат өзгерді деп бірден қалаға қоныс аударудың еш мәні жоқ. Тек бейімделе білу керек. Керісінше, өзен мен мол судың ортасында отырып, қала тұрғындары үшін табиғи, құнарлы азық-түлік дайындап, көп пайда табуға болады.

Урбандалу барлық жағынан жоғары дамыған елдерде әрі қарай өсе береді. Мамандардың болжамы осы. Алайда бұл үрдіс инфрақұрылымға, экологияға және халықтың тұрмыс сапасына жаңа талаптар жүктейді. Сол себепті сарапшылар қалалар мен ауылдық аймақтардың тең дамуы урбанизацияның тиімді жолы екенін алға тартады.

Авторы: Динара Орынтай