Қазақстанның бейбіт бастамалары

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері БҰҰ мінберінде бейбітшілік пен тұрақтылықты жақтаушы ел ретінде танылды. Әлемнің 193 мемлекеті қатарында Қазақстан ядролық қаруды таратпау мен қарусыздануды басты ұстаным етіп келеді. Семей полигонының жабылуы мен 29 тамызды Ядролық сынақтарға қарсы халықаралық күн деп жариялау – осының жарқын дәлелі. 

Ауғанстандағы тұрақтылық, терроризммен күрес және өңірлік ынтымақтастықты нығайту мәселелерін де жиі көтереді. Ал биыл Алматыда Орталық Азия мен Ауғанстан үшін Тұрақты Даму Мақсаттары бойынша Өңірлік орталықтың ашылуы еліміздің әлемдік қауымдастық алдында зор беделге ие екенін айқындайды. 

Риат Шони, тілші:
- Соңғы жылдарда Қазақстан БҰҰ-ы алаңында өзін аймақтық байланыстар мен тұрақтылықты нығайтатын орта держава ретінде ұсынып келеді. Көздеген басты мақсат - өңірдің экономикалық және тұрақты дамуын ілгерілету.

Негізі Қазақстан әлемнің 193 мемлекеті мүшелік ететін ұйымға 1992 жылы енген. Содан бері жоғары мінберден ядролық қарудан азат әлемді қолдаушы ел ретінде танылды. Мәселен, 2009 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы Қазақстанның бастамасымен 29 тамызды – Ядролық сынақтарға қарсы халықаралық күн деп жариялады. «АТОМ жобасы» аясында ядролық сынақтарға тыйым салу, Семей полигонының жабылуы – Қазақстанның ең ірі бастамаларының бірі.

Аймақтық қауіпсіздік пен әріптестік тұрғысынан айтар болсақ, биыл Алматыда Орталық Азия мен Ауғанстан үшін Тұрақты Даму Мақсаттары бойынша Өңірлік орталықтың ашылуын ерекше атауға болады. Тиісті қарар наурыз айында бірауыздан мақұлданған. Бұл құжатты БҰҰ-ның 152 мүше мемлекеті қолдады.

Қазақстан үнемі Ауғанстандағы тұрақтылық, терроризммен күрес, өңірлік экономикалық интеграция тақырыптарын көтеріп келеді. Себебі Ауғанстандағы тұрақтылық — бүкіл Орталық Азия қауіпсіздігінің кілті.

Бейбітшілік пен диалог мәдениеті. Еліміз Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезін 20 жылдан бері өткізу тәжірибесімен танылған. Қазақстан бұл ерекше бастаманы БҰҰ-ы алаңында жиі таныстырып, оны жаһандық диалог құралы ретінде насихаттап жүр.

Адам құқықтары мен гуманитарлық бастамалар да назардан тыс қалған жоқ. Қазақстан БҰҰ-ның мінберінде адам құқықтарын қорғау, әсіресе әйелдер мен балалардың құқықтары, қақтығыс аймағынан бейбіт тұрғындарды қайтару сынды өткір сұрақтарды жиі көтереді.

Ал «Жусан» операциясы – Қазақстанның гуманитарлық бастамаларының ең жарқын үлгілерінің бірі. Бұл арнайы операция барысында Таяу Шығыстағы қақтығыс аймақтарынан жүздеген қазақстандық әйелдер мен балалар елге қайтарылды. Олардың басым бөлігі террористік ұйымдардың ықпалымен соғыс аймақтарына кеткендер еді. Бұл бастама халықаралық қауымдастық тарапынан жоғары бағаланып, БҰҰ мінберінде Қазақстанның бейбітшілікті, адам құқықтарын қорғауды, әсіресе әйелдер мен балалардың тағдырына бейжай қарамайтын ел екенін айқын көрсетті. Бұдан бөлек климаттың өзгеруі, су ресурстары мен экологиялық қауіпсіздік мәселелері Қазақстан баяндамаларында тұрақты түрде жоғары мінберден айтылып келеді.

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
-  Каспий теңізі күннен күнге тартылып барады. Бұл бір өңірдің ғана проблемасы емес, жаһандық деңгейде дабыл қағатын мәселеге айналды. Сондықтан аймақтағы серіктестерімізді және барша халықаралық қоғамдастықты Каспийдің су қорын сақтау үшін жедел шараларды бірлесе қабылдауға шақырамыз.

БҰҰ Бас Ассамблеясының 80 жылдығында Нью-Йорк төрінде сөз алған Президент Қауіпсіздік Кеңесі құрамын өзгерту керектігін де мәлімдеді. Себебі қазір әлемде қару сермеу қалыпты жағдайға айналған. Ал бұл проблемаларды шешуде ұлы державалардың басы бірікпей отыр. Қазірден өзгеріс боламаса мұндай қасіреттің зардабын келесі ұрпақ тартары сөзсіз.

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:

- Қауіпсіздік Кеңесінің құрамына Азия, Африка және Латын Америкасындағы ірі елдердің өкілдері ротация тәртібімен ұсынылуы керек. Сонымен қатар Қазақстан жауапкершілігі бар орта державалардың үні БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінде барынша анық естілуі қажет деп санайды. Ұлы державалардың бастары бірікпегенде мұндай елдер БҰҰ аясында дәнекерге айналады.

Еліміз даудан гөрі дипломатияға жүгінуді жөн көреді. Сондықтан бұл бастамалар Қазақстанның халықаралық беделін нығайтып, елді бейбітшілікті жақтаушы және аймақтық тұрақтылықты қамтамасыз етуші мемлекет ретінде танытып отыр.

Авторы: Риат Шони