Тарихтың үнсіз куәгерлері: Сарайшықтың көне монеталары
Azh.KZ парақшасынан алынған ақпаратқа сәйкес, Qazaq24.com хабарлайды..
Атырау облыстық тарихи-өлкетану музейіне келушілердің қызығушылығын ең көп тудыратын жәдігерлердің бірі — ортағасырлық Сарайшықтан табылған Алтын Орда дәуірінің монеталары.
XVI ғасырда Сарайшықта болған ағылшын саяхатшысы Антоний Дженкинсон бір айдың ішінде қалаға шамамен 700 сауда керуені келетінін жазған. Бұл – аса бай сауда орталығы болғанын көрсетеді.
Сондықтан да қазба жұмыстары кезінде мұнда көптеген монеталардың табылуы заңды. Бұл қаладағы белсенді кәсіпкерлік өмірді дәлелдейді. Мәселен, 2022 жылы XIV ғасырдың екінші жартысында Жәнібек пен Азиз-Шейх хандар тұсында соғылған екі жүзге жуық күміс монетадан тұратын қазына табылған.



«Жалпы Сарайшықтың нумизматикалық материалдары ерекше әрі XIII ғасырдың соңынан XVI ғасырға дейінгі кезеңді қамтиды. Барлық монеталар қаланың тарихын, саяси және сауда-экономикалық процестерін зерттеу үшін аса маңызды», – дейді музейдің экскурсиялық-бұқаралық жұмыстар бөлімінің меңгерушісі Галина Назарбекова.
Мамандардың айтуынша, Сарайшықтағы ақша кешені жиырмадан астам монета сарайларының өнімдері екені белгілі. Географиясы кең: Қырым, Солтүстік Иран, Еділ бойы, Хорезм, Самарқан. Сондай-ақ Сарайшықтың өзінде соғылған монеталар да кездеседі.
Сол кезеңде әр хан өз монетасын мыс, күміс және алтыннан шығару арқылы билігін көрсетуге тырысқан. Сондықтан қазіргі зерттеушілер үшін бұл монеталар — баға жетпес тарихи материал. Монеталар арқылы билеушілердің ауысуы, көркемдік стильдің өзгеруі, діни реформалар, сауда жолдары, көрші мәдениеттермен байланыс, сонымен қатар соғыстар мен дағдарыс кезеңдері анықталады.
«Сарайшықтан табылған монеталардың біразы хан Өзбек билігінің алғашқы жылдарына тиесілі. XIV ғасырда ислам Алтын Ордада мемлекеттік дінге айналған, бұл күміс дихремдерде Құранның алғашқы жолдары – сүнниттік сенімнің белгісі көрініс тапқан», — деп әңгімелейді Ғ. Назарбекова.
Алтын Ордадан, соның ішінде Сарайшықтан табылған монеталарда қыран, арыстан, барыс бейнелері (құдірет, билік, тектіліктің символдары), өсімдік өрнектері, геометриялық нақыштар, зодиак белгілері кездеседі. Әрқайсысының өзіндік мәні бар. Кейбір зерттеушілердің пікірінше, бейнелердің алуан түрлілігі сауатсыз тұрғындарға монеталарды ажыратуды жеңілдеткен, өйткені әр хан тек өз ақшасының айналымын заңдастыруға тырысқан.




Көне монеталар – өз дәуірінің ресми құжаттары іспетті. Сондықтан олардың ғылым үшін маңызы орасан зор. Нумизматикалық материал Алтын Орда мен оған жақын мемлекеттердің сауда-экономикалық байланыстары мен саяси тарихын зерттеудегі ең сенімді дереккөздердің бірі саналады.
Лев ГУЗИКОВ
Суреттер музейден және Сарайшық Музей-қорығының Facebook парақшасынан алынды
Бүгін, 11:50
Бұл тақырыптағы басқа жаңалықтар:
Көрілімдер:112
Бұл хабарлама дереккөзден мұрағатталған 24 Қараша 2025 12:49 



Кіру
Жаңалықтар
Ауа райы
Магниттік дауылдар
Намаз уақыты
Қымбат металдар
Валюта конвертері
Кредит есептегіш
Криптовалюта бағамы
Жұлдыздар
Сұрақ - Жауап
Интернет жылдамдығын тексеріңіз
Қазақстан радиосы
Қазақстан телевизиясы
Біз туралы








Ең көп оқылғандар



















